η ποινική ρήτρα ως "νταβατζηλίκι"

   Η έννοια της ποινικής ρήτρας, θεωρώ, πως είναι λίγο-πολύ γνωστή στους περισσότερους, πρόκειται για θεσμό του Αστικού Δικαίου και όχι του ποινικού, όπως παραπλανά ο όρος.

  Αναφέρεται στην "ποινή", συνήθως χρηματική, αλλά όχι πάντα, που πρέπει να πληρώσει, το ένα από τα δύο μέρη μιας σύμβασης, όταν καταστεί υπερήμερος, ως προς την δική του παροχή ή όταν δεν εκπληρώνει τις δικές του υποχρεώσεις (καθόλου ή όπως πρέπει ή όχι έγκαιρα) !

 Ουσιαστικά, πρόκειται για μία αυτοτελή και παρεπόμενη συμφωνία-σύμβαση, που συνέχεται με μία άλλη, την κύρια και απαντάται συχνά, κυρίως σε εργολαβικές συμβάσεις, σε μισθώσεις κλπ.

 Προφανής σκοπός της, είναι να εξαναγκάσει τον αντισυμβαλλόμενο, να είναι συνεπής στις υποχρεώσεις, που αναλαμβάνει και να "δέσει" την συμφωνία καλύτερα, υπό την απειλή (ουσιαστικά) της ποινικής ρήτρας.

  Αυτή είναι και η διαφορά της, από το λεγόμενο "επιτίμιο μεταμέλειας", που λειτουργεί πρακτικά αντίστροφα, δηλαδή παρέχει στο άλλο μέρος τη δυνατότητα, να "βγει" από μία σύμβαση, πληρώνοντας "κατιτίς", άρα έχει σκοπό να διευκολύνει την έξοδο...

   Οι βασικές προβλέψεις του Νόμου και τα κύρια σημεία της σύμβασης, που καθιερώνει "ποινική ρήτρα" είναι τα εξής :

-Ο υπόχρεος, για να απαλλαγεί, θα πρέπει να ισχυριστεί ότι αδυνατεί να εκπληρώσει, χωρίς δική του υπαιτιότητα.

-Άρα, έχει και το βάρος της σχετικής απόδειξης, ο ενάγων αντίθετα, που ζητάει την ποινική ρήτρα, αρκεί να επικαλεστεί ότι έχει καταπέσει, ότι έχουν εκπληρωθεί οι όροι, για να ενεργοποιηθεί, εφόσον ο άλλος κατέστη υπερήμερος ή δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις, που ανέλαβε.

-Πολύ σημαντικό είναι ότι, για να καταπέσει, δεν χρειάζεται ο δικαιούχος αυτής, να επικαλεστεί ή να αποδείξει κάποια ζημία !

-Πάντως, ανάλογα και με την συμφωνία, που έχει γίνει, αφού αυτή διαμορφώνεται ελεύθερα από τα μέρη, μπορεί να προβλέπεται ότι πέραν της ποινικής ρήτρας, ο οφειλέτης θα υποχρεούται ΚΑΙ σε αποζημίωση.

    Η "ελευθερία" αυτή, ως προς τα ζητήματα της θέσπισης ποινικής ρήτρας, περιορίζεται ρητά, από τον σοφό Νομοθέτη, ως προς το βασικότερο σημείο, που είναι το ύψος της !

   Αν η συμφωνηθείσα ποινική ρήτρα είναι υπέρμετρη και αυτό θα κριθεί σε κάθε περίπτωση ξεχωριστά, με βάση αντικειμενικά κριτήρια, που χρησιμοποιούνται, τότε ο οφειλέτης μπορεί να ζητήσει από το Δικαστήριο, με ένσταση ή και αυτοτελώς, να την περιορίσει στο "προσήκον μέτρο".

   Μια τέτοια περίπτωση, αντιμετώπισα πρόσφατα : συγκεκριμένα, σε πελάτη μου, είχε κάνει αγωγή, η διαχείριση γνωστού εμπορικού κέντρου των Β.Προαστίων, για μη πληρωμή κοινοχρήστων.

   Το παράδοξο της υπόθεσης, είναι ότι ζητούσαν π.χ 2.000 ευρώ, για τα μη πληρωμένα κοινόχρηστα και άλλα 4.000 ευρώ, ως "ποινική ρήτρα", την οποία δήθεν προβλέπει ο Κανονισμός (και ο οποίος μπορεί να μην έχει ψηφιστεί καν από κάποιον ιδιοκτήτη, εννοώ να απέκτησε αργότερα το ακίνητο).

   Με το φτωχό μου μυαλό, θεωρώ, ότι η ποινική αυτή ρήτρα είναι υπέρμετρη : δηλαδή, δεν μπορεί να χρωστάς 100 ευρώ και όταν περάσει η 5ήμερη προσθεσμία πληρωμής, την έκτη μέρα, να χρωστάς 300, δηλαδή ποινική ρήτρα-προσαύξηση 200% !

 Βέβαια, αυτή η φαινομενικά απλή υπόθεση (οφειλή κοινοχρήστων), είχε και πολλά άλλα νομικά "θέματα"...

   Εννοώ ότι το ακίνητο είναι εκμισθωμένο επί πολλά χρόνια και προφανώς η Διαχείριση το γνωρίζει αυτό, ότι δηλαδή με βάση την σύμβαση της μίσθωσης, (καταρχήν) υπόχρεος προς πληρωμή, είναι ο μισθωτής και όχι ο ιδιοκτήτης (άσχετα αν τελικός υπόχρεος είναι αυτός).

  Επομένως, ένα ζήτημα είναι το κατά πόσον, η Διαχείριση, στρέφεται καταχρηστικά ή μη, με αγωγή, εναντίον του ιδιοκτήτη και όχι πρώτα εναντίον του μισθωτή !

    Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα, είναι το πως ο ιδιοκτήτης κατέστη υπερήμερος, εννοώ πότε και με ποιον τρόπο αποδεικνύεται ότι έλαβε γνώση για την μη πληρωμή των κοινοχρήστων, από τους ενάγοντες Διαχειριστές, όταν αυτός, δηλαδή ο ιδιοκτήτης, μπορεί να διαμένει σε άλλη γειτονιά ή και σε άλλη πόλη...

  Όταν έχω μισθωμένο το ακίνητο και θεωρώ εύλογα, ότι ο μισθωτής μου, πληρώνει τις υποχρεώσεις του, δεν μπορεί να έρχεσαι μια μέρα, με αγωγή και να μου λες ότι χρωστάει κοινόχρηστα ...ενός έτους και ότι θες και "ποινικές ρήτρες" !

    Για να μην πολυλογώ, η Δίκη δεν έγινε, επειδή ο μισθωτής, μία ημέρα πριν, πλήρωσε 3 χιλιάρικα και οι Διαχειριστές θεώρησαν ότι εξοφλήθηκαν (αφού δεν πήραν τα 6 που ζητούσαν, αλλά πήραν ένα επιπλέον χιλιάρικο, ως νταβατζηλίκι...).

   Τα επιπλέον χρήματα, μάλιστα, τα δικαιολόγησαν ως "έξοδα", όχι ως ποινική ρήτρα, γνωρίζοντας ίσως και οι ίδιοι, ότι η ποινική αυτή ρήτρα, είναι για γέλια (και για κλάματα).

  Και κάπως έτσι, έχασα μια ευκαιρία, να "γλεντήσω" με τις ενστάσεις, που είχα ετοιμάσει και τους Διαχειριστές και τους "εισπράκτορες" δικηγόρους τους (ας ελπίσουμε στο μέλλον, ότι θα μου ξαναδοθεί, χαχα) !