Η δυσφήμηση : διακρίσεις και ποινές

  Στο κεφάλαιο του Ποινικού μας Κώδικα, με τον τίτλο "Εγκλήματα κατά της τιμής", δεσπόζουσα θέση κατέχει η δυσφήμηση, η οποία διακρίνεται, ως γνωστόν, σε "απλή" και σε συκοφαντική.
  Η διαφορά μεταξύ των δύο έγκειται στο κατά πόσον ο δράστης γνώριζε ή όχι ότι ο συκοφαντικός ισχυρισμός είναι ψευδής .
  Ο ορισμός της (απλής) δυσφήμησης είναι : όποιος ισχυρίζεται ή διαδίδει ενώπιον τρίτου, για κάποιον άλλο, γεγονός που μπορεί να βλάψει την τιμή ή την υπόληψή του, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι 2 έτη ή με χρηματική ποινή ή και με τα δύο.
  Αν το γεγονός είναι ψευδές και ο υπαίτιος γνώριζε ότι είναι ψευδές, τιμωρείται με φυλάκιση από 3 μήνες έως 5 χρόνια και (δυνητικά) με χρηματική ποινή και στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων (συκοφαντική δυσφήμηση).
   Επομένως, το βασικό αντικείμενο απόδειξης σε αυτές τις υποθέσεις είναι αφενός το κατά πόσον ο ισχυρισμός είναι ψευδής ή αληθής και αφετέρου το κατά πόσον ο κατηγορούμενος γνώριζε ή όχι ότι είναι ψευδής.
    Από τον ορισμό ωστόσο της δυσφήμησης, προκύπτουν τρία βασικά σημεία :
1. Θα πρέπει ο ισχυρισμός να γίνεται ενώπιον τρίτου, δηλαδή να έλαβε γνώση έστω και ένας τρίτος, με τη θέληση εννοείται του δράστη : αν εγώ γράψω μία δυσφημηστική επιστολή, αλλά την κρατώ στο συρτάρι μου, προφανώς δεν υπάρχει έγκλημα, ούτε εάν ένας τρίτος π.χ τη βρει και την ταχυδρομήσει.
2. Θα πρέπει ο (συκοφαντικός) ισχυρισμός να αφορά γεγονός και όχι π.χ αξιολογική κρίση : αν πω ότι ο τάδε υπάλληλος χρηματίζεται, αυτό είναι γεγονός, αν πω όμως ότι ο τάδε υπάλληλος δεν κάνει σωστά τη δουλειά του ή είναι ανεπαρκής, αυτό είναι αξιολογική κρίση και μόνον εξύβριση θα μπορούσε να στοιχειοθετήσει και όχι δυσφήμηση και τέλος
3. Θα πρέπει το συκοφαντικό γεγονός να είναι πρόσφορο (να μπορεί να) να βλάψει την τιμή του θύματος : αν π.χ ισχυριστώ κάτι ψευδές για τον Β στον Γ, αλλά αυτός γνωρίζει ότι δεν είναι αληθές ή δεν υπάρχει περίπτωση να το πιστέψει, γνωρίζοντας τον Β, τότε δεν (πρέπει να) υπάρχει δυσφήμηση !
    Αν το γεγονός αποδειχτεί αληθινό, ο δράστης απαλλάσεται κατά κανόνα, εκτός εάν π.χ ισχυριστώ κακόβουλα ότι ο Β είναι ομοφυλόφιλος (ακόμα και αν είναι), διότι αφορά θέμα του ιδιωτικού αποκλειστικά βίου ή εάν από τις περιστάσεις και τον τρόπο εκδήλωσης, προκύπτει σκοπός εξύβρισης.
    Η διάταξη περί εξύβρισης, εν προκειμένω, λειτουργεί ως "μπαλαντέρ", που σημαίνει ότι κάθε φορά που δεν στοιχειοθετείται δυσφήμηση, το Δικαστήριο ελέγχει αν υπήρξε υπέρβαση του μέτρου στην έκφραση ή σκοπός εξύβρισης και τιμωρεί τον κατηγορούμενο για εξύβριση ! (φυλάκιση έως 1 έτος ή χρηματική ποινή ή και τα δύο)
   Αν το συκοφαντικό γεγονός αφορά αξιόποινη πράξη, η Δίκη για τη δυσφήμηση αναστέλλεται έως ότου εκδοθεί απόφαση επί της άλλης υπόθεσης και ανάλογα αν ο κατηγορούμενος αθωωθεί, τεκμαίρεται ότι ήταν ψευδές, ενώ αν καταδικαστεί, ότι ήταν αληθές !
    Η υπεράσπιση σε ανάλογες περιπτώσεις επικεντρώνεται στην πρόβλεψη του Νόμου ότι δεν αποτελούν άδικες πράξεις : α) οι δυσμενείς κρίσεις για επιστημονικές, καλλιτεχνικές ή επαγγελματικές εργασίες και β) οι εκδηλώσεις που γίνονται για την προστασία δικαιωμάτων ή εκτέλεση νόμιμων καθηκόντων ή από άλλο δικαιολογημένο ενδιαφέρον.
    Έτσι π.χ τα όσα αναφέρει στην απολογία του ο κατηγορούμενος, κατά του μηνυτή, ασκώντας σχετικό νόμιμο δικαίωμα, ακόμα και αν "ξεφύγει" κάπου στις εκφράσεις του, δεν θεωρούνται δυσφήμηση.
   Μπορεί όμως να θεωρηθούν ως ..εξύβριση, αν κριθεί ότι υπήρχε αυτός ο σκοπός ή αν πρόκειται για συκοφαντίες (ψέμματα εν γνώσει), τότε και πάλι δεν υπάρχει απαλλαγή !
    Προσοχή : Η ποινική δίωξη ασκείται μόνον κατόπιν έγκλησης, εντός 3 μηνών από τότε που το θύμα έλαβε γνώση των συκοφαντιών και του δράστη, ειδάλλως ο δράστης δεν μπορεί να διωχθεί !