Η δωρεά είναι αστική σύμβαση, χαριστικού τύπου, σύμφωνα με την οποία, κάποιος παραχωρεί ένα περιουσιακό αντικείμενο (εν ευρεία έννοια), σε άλλον (-ους), χωρίς αντάλλαγμα.
Κανονικά, είναι τυπική δικαιοπραξία, με την έννοια, ότι για τη σύστασή της, απαιτείται τύπος και μάλιστα συμβολαιογραφικός, ωστόσο, όταν αφορά σε κινητά πράγματα, αρκεί η παράδοση του αντικειμένου, στο δωρεοδόχο, με την συμφωνία ότι δωρίζεται, χωρίς να υπάρχει συμβόλαιο !
Όταν αφορά βέβαια, σε εμπράγματα δικαιώματα, επί ακινήτων, η δωρεά πρέπει να γίνεται σε συμβολαιογράφο και να μεταγράφεται στο υποθηκοφυλακείο (ή κτηματολόγιο), όπως κάθε σύσταση, μεταβολή κλπ εμπράγματου δικαιώματος σε ακίνητα.
Ο δωρητής ωστόσο, διατηρεί το δικαίωμα να ανακαλέσει-ακυρώσει τη δωρεά, αν ο δωρεοδόχος φάνηκε αχάριστος, απέναντί του ή απέναντι στη/στο σύζυγό του ή άλλο στενό συγγενή !
Ο Νόμος μιλάει για αχαριστία, που εκδηλώνεται με "βαρύ παράπτωμα" και αναφέρει ενδεικτικά και μόνον την περίπτωση, της αθέτησης εκ μέρους του δωρεοδόχου, της υποχρέωσης, να διατρέφει το δωρητή.
Συνεπώς, εφόσον αμφισβητείται, κάθε φορά, αν συνέτρεχαν οι νόμιμες προϋποθέσεις της ανάκλησης, είναι θέμα των δικαστών, να προσδιορίσουν και να αξιολογήσουν, αν πράγματι υπήρξε αχαριστία, πως αυτή εκδηλώθηκε αντικειμενικά, αν υπήρξε πταίσμα-πρόκληση του ίδιου του δωρητή κλπ.
Η κρίση των δικαστών ελέγχεται μάλιστα και αναιρετικά, από τον Άρειο Πάγο, προκειμένου να διαπιστωθεί, αν τα πραγματικά περιστατικά εκάστης υπόθεσης, συνιστούν (όντως και αντικειμενικά, όσο γίνεται) βαριά παραπτώματα και αχαριστία, αν πληρούνται δηλαδή οι κάπως αόριστες αυτές έννοιες, με βάση φυσικά τους Νόμους και τις ηθικές αξίες, κάθε εποχής !
Πρέπει ίσως να επισημανθεί, ότι η δωρεά δε δημιουργεί, από μόνη της, υποχρέωση στο δωρεοδόχο, να κάνει κάτι, να δείξει την ευγνωμοσύνη του, έμπρακτα, αλλά περισσότερο οφείλει ο δωρεοδόχος, να ..απέχει από ενέργειες, που δείχνουν έλλειψη σεβασμού και ευγνωμοσύνης, προς το δωρητή (όπως βρίσιμο, κακομεταχείριση κλπ).
Την κατάσταση περιπλέκει ακόμα περισσότερο διάταξη, που απαγορεύει την ανάκληση της δωρεάς, όταν αυτή έγινε, από "ιδιαίτερο ηθικό καθήκον" ή "από λόγους ευπρέπειας", επειδή και αυτές οι έννοιες είναι αρκετά γενικές και επαφίεται πάλι στο δικαστή, να τις προσδιορίσει (ηθικό καθήκον, μπορεί να υπάρχει π.χ όταν ο δωρεοδόχος, φρόντιζε για πολλά χρόνια, το δωρητή, χωρίς να υπάρχει μεταξύ τους συγγένεια) !
Να προσεχθεί ότι η ανάκληση είναι μία μονομερής ενέργεια-δήλωση, εκ μέρους του δωρητή, που δεν χρειάζεται τίποτα άλλο, ισχύει άμεσα, από τη στιγμή, που γνωστοποιείται στον δωρεοδόχο και δεν απαιτεί κάποιο τύπο (αν και κατά τη γνώμη μου, καλό είναι να γίνεται συμβολαιογραφικά, ειδικά όταν αφορά σε ακίνητο, για την προστασία των τρίτων)...
Η -αποκλειστική- προθεσμία τώρα, για την άσκηση εκ μέρους του δωρητή, του δικαιώματος ανάκλησης, είναι ένα μόλις έτος, από τη στιγμή όμως, που πληροφορήθηκε το λόγο της ανάκλησης-αχαριστίας, επομένως, αν τα σοβαρά παραπτώματα του δωρεοδόχου, έχουν διάρκεια, δεν ξεκινάει να μετράει και η προθεσμία ή μετράει, από το τελευταίο, το πιο πρόσφατο !
Τέλος, να πούμε και ότι : α) δεν μπορεί να γίνει ανάκληση, αν ο δωρεοδόχος, δεν ζει πια...β) ο κληρονόμος του δωρητή, μπορεί να ανακαλέσει τη δωρεά, αν ο δωρεοδόχος ...σκότωσε το δωρητή ή τον εμπόδισε, όσο ζούσε, να κάνει την ανάκληση.
Κανονικά, είναι τυπική δικαιοπραξία, με την έννοια, ότι για τη σύστασή της, απαιτείται τύπος και μάλιστα συμβολαιογραφικός, ωστόσο, όταν αφορά σε κινητά πράγματα, αρκεί η παράδοση του αντικειμένου, στο δωρεοδόχο, με την συμφωνία ότι δωρίζεται, χωρίς να υπάρχει συμβόλαιο !
Όταν αφορά βέβαια, σε εμπράγματα δικαιώματα, επί ακινήτων, η δωρεά πρέπει να γίνεται σε συμβολαιογράφο και να μεταγράφεται στο υποθηκοφυλακείο (ή κτηματολόγιο), όπως κάθε σύσταση, μεταβολή κλπ εμπράγματου δικαιώματος σε ακίνητα.
Ο δωρητής ωστόσο, διατηρεί το δικαίωμα να ανακαλέσει-ακυρώσει τη δωρεά, αν ο δωρεοδόχος φάνηκε αχάριστος, απέναντί του ή απέναντι στη/στο σύζυγό του ή άλλο στενό συγγενή !
Ο Νόμος μιλάει για αχαριστία, που εκδηλώνεται με "βαρύ παράπτωμα" και αναφέρει ενδεικτικά και μόνον την περίπτωση, της αθέτησης εκ μέρους του δωρεοδόχου, της υποχρέωσης, να διατρέφει το δωρητή.
Συνεπώς, εφόσον αμφισβητείται, κάθε φορά, αν συνέτρεχαν οι νόμιμες προϋποθέσεις της ανάκλησης, είναι θέμα των δικαστών, να προσδιορίσουν και να αξιολογήσουν, αν πράγματι υπήρξε αχαριστία, πως αυτή εκδηλώθηκε αντικειμενικά, αν υπήρξε πταίσμα-πρόκληση του ίδιου του δωρητή κλπ.
Η κρίση των δικαστών ελέγχεται μάλιστα και αναιρετικά, από τον Άρειο Πάγο, προκειμένου να διαπιστωθεί, αν τα πραγματικά περιστατικά εκάστης υπόθεσης, συνιστούν (όντως και αντικειμενικά, όσο γίνεται) βαριά παραπτώματα και αχαριστία, αν πληρούνται δηλαδή οι κάπως αόριστες αυτές έννοιες, με βάση φυσικά τους Νόμους και τις ηθικές αξίες, κάθε εποχής !
Πρέπει ίσως να επισημανθεί, ότι η δωρεά δε δημιουργεί, από μόνη της, υποχρέωση στο δωρεοδόχο, να κάνει κάτι, να δείξει την ευγνωμοσύνη του, έμπρακτα, αλλά περισσότερο οφείλει ο δωρεοδόχος, να ..απέχει από ενέργειες, που δείχνουν έλλειψη σεβασμού και ευγνωμοσύνης, προς το δωρητή (όπως βρίσιμο, κακομεταχείριση κλπ).
Την κατάσταση περιπλέκει ακόμα περισσότερο διάταξη, που απαγορεύει την ανάκληση της δωρεάς, όταν αυτή έγινε, από "ιδιαίτερο ηθικό καθήκον" ή "από λόγους ευπρέπειας", επειδή και αυτές οι έννοιες είναι αρκετά γενικές και επαφίεται πάλι στο δικαστή, να τις προσδιορίσει (ηθικό καθήκον, μπορεί να υπάρχει π.χ όταν ο δωρεοδόχος, φρόντιζε για πολλά χρόνια, το δωρητή, χωρίς να υπάρχει μεταξύ τους συγγένεια) !
Να προσεχθεί ότι η ανάκληση είναι μία μονομερής ενέργεια-δήλωση, εκ μέρους του δωρητή, που δεν χρειάζεται τίποτα άλλο, ισχύει άμεσα, από τη στιγμή, που γνωστοποιείται στον δωρεοδόχο και δεν απαιτεί κάποιο τύπο (αν και κατά τη γνώμη μου, καλό είναι να γίνεται συμβολαιογραφικά, ειδικά όταν αφορά σε ακίνητο, για την προστασία των τρίτων)...
Η -αποκλειστική- προθεσμία τώρα, για την άσκηση εκ μέρους του δωρητή, του δικαιώματος ανάκλησης, είναι ένα μόλις έτος, από τη στιγμή όμως, που πληροφορήθηκε το λόγο της ανάκλησης-αχαριστίας, επομένως, αν τα σοβαρά παραπτώματα του δωρεοδόχου, έχουν διάρκεια, δεν ξεκινάει να μετράει και η προθεσμία ή μετράει, από το τελευταίο, το πιο πρόσφατο !
Τέλος, να πούμε και ότι : α) δεν μπορεί να γίνει ανάκληση, αν ο δωρεοδόχος, δεν ζει πια...β) ο κληρονόμος του δωρητή, μπορεί να ανακαλέσει τη δωρεά, αν ο δωρεοδόχος ...σκότωσε το δωρητή ή τον εμπόδισε, όσο ζούσε, να κάνει την ανάκληση.
Διευκρινίζεται, ότι τα παραπάνω, αφορούν την δωρεά εν ζωή, όπως λέγεται, γιατί υπάρχει, ως γνωστόν και η δωρεά αιτία θανάτου, με την έννοια, ότι ο δωρεοδόχος, αποκτά το αντικείμενο, ΜΟΝΟΝ, μετά το θάνατο του δωρητή ! Οι βασικές διαφορές της δεύτερης, είναι ότι : α) αν δεν συμφωνήθηκε ρητά το αντίθετο, ανακαλείται ΕΛΕΥΘΕΡΑ, επειδή ο δωρητής άλλαξε γνώμη και άσχετα, από αχαριστίες κλπ και β) η ανάκληση γίνεται με συμβολαιογραφικό τύπο και όχι άτυπα, όπως στην περίπτωση της εν ζωή δωρεάς και μεταγράφεται, εφόσον αφορά ακίνητο ! Στις δωρεές αιτία θανάτου, βέβαια, είναι πιθανόν να προσβάλλονται νόμιμες μοίρες κληρονόμων ή δικαιώματα δανειστών και τότε αρχίζουν τα προβλήματα (ήτοι τα δικαστήρια)...
ΑπάντησηΔιαγραφή