τι σημαίνει "ενδεχόμενος δόλος" ;

     Ο νομικός αυτός όρος ήρθε στην επιφάνεια, μετά την όντως περίεργη υπόθεση, όπου ένας 14χρονος πυροβόλησε και σκότωσε τον 17χρονο αδερφό του, στη Μάνδρα Αττικής, καθόσον ασκήθηκε, όπως μάθαμε, ποινική δίωξη για "ανθρωποκτονία από πρόθεση, με ενδεχόμενο δόλο", παρότι το ίδιο το παιδί ισχυρίζεται ότι έγινε κατά λάθος !

  Στα εγκλήματα που τελούνται με πρόθεση, ο δόλος διακρίνεται σε άμεσο και σε ενδεχόμενο : άμεσος είναι όταν ο δράστης επιδιώκει ευθέως το εγκληματικό αποτέλεσμα της πράξης του (άμεσος δόλος πρώτου βαθμού) ή όταν δεν το επιδιώκει μεν αμέσως, ωστόσο το προβλέπει ως αναγκαία συνέπεια της πράξης του και εντούτοις το αποδέχεται (άμεσος δόλος δευτέρου βαθμού).

  Ενδεχόμενο δόλο έχουμε όταν ο δράστης προβλέπει ότι από την πράξη του (αξιόποινη ή μη) μπορεί να παραχθεί το εγκληματικό αποτέλεσμα και παρά ταύτα δεν απέχει από αυτήν, αποδεχόμενος έτσι την παραγωγή του αποτελέσματος (ως ενδεχόμενο, εξ ού και το όνομα)...

 Είναι όντως περίεργο με ποια λογική ο Εισαγγελέας άσκησε τη δίωξη με αυτό το περιεχόμενο, από τη στιγμή που ο ανήλικος ισχυρίζεται ότι εκπυρσοκρότησε το όπλο και το βλήμα βρήκε τον αδερφό του, στο κεφάλι, ότι επρόκειτο για δυστύχημα, από κάποιον αδέξιο χειρισμό ίσως και από την στιγμή μάλιστα που οι τεχνικές εκθέσεις (βαλλιστική και ιατροδικαστική) συμφωνούν με αυτή την εκδοχή !

  Είναι σαν να θεωρεί ο Εισαγγελέας ότι ο μικρός πυροβόλησε π.χ χάριν αστεϊσμού, θεωρώντας ότι θα αστοχήσει ή και θέλοντας να αστοχήσει, αλλά ωστόσο αποδεχόταν και το ενδεχόμενο να σκοτώσει τον αδερφό του...

  Εδώ μπαίνει και μια άλλη νομική έννοια, αυτή της "ενσυνείδητης αμέλειας", όπου ο δράστης, λόγω μη καταβολής της δέουσας προσοχής, προβλέπει μεν ότι από την ενέργεια του μπορεί να επέλθει το εγκληματικό αποτέλεσμα, αλλά χωρίς να το αποδέχεται, ενεργεί, ελπίζοντας ή πιστεύοντας ότι δεν θα επέλθει !

   Βλέπουμε ότι τα όρια μεταξύ ενδεχόμενου δόλου και ενσυνείδητης αμέλειας, είναι κάπως λεπτά και χρειάζεται προσοχή, για την κατάφαση του ενός ή του άλλου, από τα Δικαστήρια.

   Η νομική αυτή συζήτηση, βέβαια, έχει μόνον θεωρητικό χαρακτήρα και ενδιαφέρον, διότι εδώ μιλάμε για ένα ΠΑΙΔΊ 14 ετών, που κακώς κρατείται επί τόσες ημέρες (και άσχετα αν στην αρχή δεν είπε την αλήθεια, από φόβο προφανώς), αφού με το ισχύον καθεστώς, σε βάρος του, δεν μπορεί να επιβληθεί κάτι άλλο, πέρα από θεραπευτικά ή αναμορφωτικά μέτρα...

    Από 12 ως 15 ετών, ο ανήλικος θεωρείται "ακαταλόγιστος" (κάτω από 12 προφανώς δεν υφίσταται καν ποινική αντιμετώπιση) και μόνον αν έχει κλείσει τα 15, μπορεί να επιβληθεί κράτηση σε ειδικό κατάστημα νέων (άρα και προφυλάκιση, σε σοβαρά όμως και βίαια αδικήματα) !

   Να τονίσουμε ότι από άποψη ποινών, ο άμεσος και ο ενδεχόμενος δόλος ταυτίζονται, άρα μία ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο, αντιμετωπίζει την ισόβια κάθειρξη, είναι και τα δύο δηλαδή μορφές της ανθρωποκτονίας από πρόθεση.

  Θεωρητικά και μόνον, αν το παιδί αυτό, είχε κλείσει τα 15 και αποδεικνύονταν (που μάλλον δεν αποδεικνύεται) ότι τέλεσε "ανθρωποκτονία από πρόθεση, με ενδεχόμενο δόλο", θα αντιμετώπιζε κράτηση (δηλαδή φυλάκιση) από 2 έως 8 έτη (που είναι και το "ταβάνι", για τους ανηλίκους 15 έως 18 ετών, ακόμα και σε περίπτωση φόνου) !

   Εδώ, εφόσον είναι 14, όπως λέει το ρεπορτάζ, ΔΕΝ μπορεί να κρατηθεί (ούτε προσωρινά), ακόμα και στην περίπτωση, που δεν ήταν ατύχημα (ή δυστύχημα, μάλλον, αυτό που λέμε "η κακιά στιγμή"), χωρίς πάντως να αποδεικνύεται ότι υπήρχε δόλος ή κίνητρο, για να σκοτώσει τον αδερφό του, οπότε μάλλον το επιμύθιο και αυτής της ιστορίας, είναι ότι τα όπλα σκοτώνουν και ότι δεν πρέπει να πέφτουν σε άπειρα ή λάθος χέρια...

"δολοφονία" με μια γροθιά

    Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, ένας ομογενής πρώην μποξέρ, που κολυμπούσε στα νότια προάστια, τσακώθηκε με έναν ηλικιωμένο που ψάρευε εκεί, επειδή το αγκίστρι ακούμπησε επάνω του, του έριξε μία γροθιά και μετά πήγε για καφέ, ενώ ο ηλικιωμένος, αργότερα, απεβίωσε!

  Κατηγορήθηκε (μάλλον ορθά) για θανατηφόρα σωματική βλάβη και χθες μετά την απολογία του αφέθηκε ελεύθερος, με τον περιοριστικό όρο εμφάνισης σε Α.Τ, απόφαση που σχολιάστηκε πολύ αρνητικά από την "κοινή γνώμη"...

  Το λεγόμενο "κοινό περί Δικαίου αίσθημα" υπάρχει και λειτουργεί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι πάντα και (νομικά) ορθό, ωστόσο εδώ όντως υπάρχουν "ερωτηματικά", για την ευκολία με την οποία ο κατηγορούμενος "καθάρισε" !

   Το μόνον ίσως με το οποίο θα συμφωνούσε κανείς με το δικηγόρο του, είναι ότι κακώς χαρακτηρίστηκε από τα ανθρωποφάγα ΜΜΕ ως "δολοφόνος" (αφού δεν σκότωσε με πρόθεση), καθώς οι δημοσιοκάφροι, είτε λόγω άγνοιας των νομικών διατάξεων, είτε για περισσότερα "κλικς", βάζουν "ταμπέλες" στους κατηγορούμενους (όπως συμβαίνει και στην υπόθεση της 12χρονης, όπου οι "πελάτες" του Μίχου αποκαλούνται συλλήβδην "βιαστές", ενώ ΔΕΝ κατηγορούνται για βιασμό, άλλη είναι η κατηγορία, που αντιμετωπίζουν)...

   Σε κάθε περίπτωση όμως, η θανατηφόρα σωματική βλάβη είναι κακούργημα (με ποινή 5 έως 10 έτη κάθειρξης), οπότε δικαιολογεί προφυλάκιση, εφόσον συντρέχουν και άλλες προϋποθέσεις (όπως η επικινδυνότητα) !

   Πρόκειται για έγκλημα "εκ του αποτελέσματος", διότι ο δράστης αποσκοπεί στη σωματική βλάβη, ενώ το βαρύτερο αποτέλεσμα του θανάτου, επέρχεται από άλλους παράγοντες και μπορεί να αποδοθεί μόνον σε αμέλεια του (άλλωστε αν υπήρχε δόλος θανάτωσης, θα μιλούσαμε για ...ανθρωποκτονία με πρόθεση).

   Παραδείγματα αντίστοιχων περιπτώσεων, είναι όταν κάποιος δέχεται γροθιά και του γυρίζει η γλώσσα και πεθαίνει ή όταν μετά το χτύπημα πέφτει και χτυπάει το κεφάλι ή όταν πέφτει, ενώ τσακώνονται στο δρόμο και περνά όχημα και τον σκοτώνει...

   Ο θάνατος, σε αυτές τις περιπτώσεις, όταν υπάρχει εσωτερική αιμορραγία, μπορεί να επέλθει και μετά από ώρες ή και μέρες (όπως και στη σχολιαζόμενη περίπτωση, δεν πέθανε αμέσως ο ηλικιωμένος), πάντα όμως θα πρέπει να αποδεικνύεται αιτιώδης σύνδεσμος, μεταξύ του χτυπήματος και του θανάτου !

  Σε αυτές τις υποθέσεις, επομένως, γίνεται κατανοητό ότι μεγάλο ρόλο παίζει η ιατροδικαστική έκθεση για την αιτία θανάτου και το πώς αυτή σχετίζεται με ό,τι προηγήθηκε και γιαυτό, όταν υπάρχουν συγγενείς, που θέλουν να υποστηρίξουν την κατηγορία, καλό είναι να βάζουν και δικό τους ιατροδικαστή (τεχνικό σύμβουλο).

    Εν προκειμένω, ο ιατροδικαστής απεφάνθη ότι αιτία θανάτου είναι η καρδιακή ανακοπή και ότι μάλιστα το θύμα είχε υποστεί και άλλη στο παρελθόν (δεν διευκρινίζεται αν το γνώριζε ή όχι), ωστόσο αυτό ΔΕΝ αρεκί για να απαλλάξει τον κατηγορούμενο !

   Καταρχήν, θα πρέπει να ξεκαθαριστεί αν τον χτύπησε όντως με γροθιά και σε ποιο σημείο, στο κεφάλι ή στο ...στήθος και αν τυχόν προκλήθηκε κάποια εσωτερική βλάβη, από το χτύπημα αυτό (μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για χειροδύναμο μποξέρ).

   Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και αν δεν προκάλεσε η γροθιά κάποιο πρόβλημα στα εσώτερα όργανα του σώματος, ο διαπληκτισμός και το χτύπημα είναι ικανά να προκαλέσουν σοκ, φόβο, αύξηση της πίεσης κλπ, που μπορεί να οδηγήσουν έναν ηλικωμένο στο έμφραγμα, χωρίς να παίζει ρόλο (υπέρ του κατηγορούμενου), το αν είχε ήδη επιβαρυμένη υγεία και αν το γνώριζε ή όχι (άλλωστε είπαμε ότι το αποτέλεσμα του θανάτου, σε αυτό το αδίκημα, αποδίδεται σε αμέλεια του κατηγορούμενου, ο οποίος είχε πρόθεση μόνον ως προς τη σωματική βλάβη).

     Συμπερασματικά, θεωρώ, ότι ο κατηγορούμενος δεν έπρεπε να "καθαρίσει" τόσο εύκολα και εύχομαι να μην "ξαναχτυπήσει", κυριολεκτικά και μεταφορικά, διότι θα εκτεθούν άσχημα οι δικαστές, που τον άφησαν ελεύθερο !

όλα λάθως ;

     Το έγραψα επίτηδες ...λάθος, διότι το έχω δει έτσι γραμμένο σε κάποιο τοίχο και μου άρεσε, μιλάμε για την "αποκαλυπτική" στιγμή, όπου κανείς συνειδητοποιεί, μετά από πολύ καιρό, ότι σκεφτόταν ή ενεργούσε εσφαλμένα !

   Ο μεγαλύτερος εχθρός της διάνοιας, είναι η στασιμότητα και η "ρουτίνα", το να σκέφτεσαι και να ενεργείς σχεδόν μηχανικά, είτε λόγω μακρόχρονης συνήθειας, είτε επειδή ...έτσι κάνουν και οι άλλοι.

  Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στα "δικά μας", εννοώ στην καθημερινή δικαστηριακή πρακτική, όπου δικηγόροι και δικαστές, εφαρμόζουν ή/και ερμηνεύουν τους Νόμους, σύμφωνα με τη διαμορφωμένη "παράδοση" και όχι ...έτσι όπως είναι !

  Είχα μιλήσει ξανά στο παρελθόν για αυτό το "φαινόμενο", σε αστικές υποθέσεις, με παράδειγμα τις παραγραφές των τραπεζικών απαιτήσεων, που θα έπρεπε να είναι 5ετείς, αλλά τα Δικαστήρια, όλα αυτά τα χρόνια, τις έχουν κάνει 20ετείς, καθώς οι δικαστές (ειδικά όσοι εισέρχονται στο Σώμα "για το μισθό") θεωρούν πως Νόμος είναι το δίκαιο του (οικονομικά) ισχυρού και όχι αυτό που λέει ...ο Νόμος.

     Βέβαια, εκτός του ότι οι Νόμοι ερμηνεύονται λάθος και κατά το δοκούν, επί πολλά έτη και κανείς δεν ασχολείται, ούτε διαμαρτύρεται, απλά όπως είπαμε, συμμορφώνονται όλοι, αδιαμαρτύρητα, με τη "ρουτίνα" της δικαστηριακής πρακτικής, το πρόβλημα ξεκινάει και από αυτούς τους ίδιους τους Νόμους !

    Θεωρώ (και είναι προσωπική εκτίμηση, χωρίς να υπάρχουν επίσημα στοιχεία, απλά με βάση τον "κανόνα 80/20") ότι το 80% των Νόμων που ψηφίζονται (μετά το πασοκ, δηλαδή μετά το 1981), είναι αντισυνταγματικοί και παραβιάζουν κυρίως τον κανόνα της Ισότητας, που επαγγέλεται το ισχύον Σύνταγμα, καθώς αποτελούν "ρουσφέτια" και αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση λίγων και "ημετέρων", εις βάρος όλων των υπόλοιπων....

    Θα αναφερθώ σήμερα σε μερικά παραδείγματα, απλά για προβληματισμό : πρώτον, τι δουλειά έχουν στα Δικαστήρια τα πάσης φύσεως παράβολα, δηλαδή η ...ύπαρξη γραφείων ΔΟΥ και δικηγορικών συλλόγων εντός των δικαστηρίων, το να πρέπει να πληρώσεις, για μια διαδικαστική πράξη φόρους, εισφορές υπέρ ΕΦΚΑ ή ...ΟΓΑ, τέλη και δικαιώματα τρίτων, για ...δικαστικά κτίρια και ένα σωρό άλλα "κέρατα", που καθιστούν δυσχερέστερη την πρόσβαση των οικονομικά ασθενέστερων πολιτών στη Δικαιοσύνη !

     Εννοώ, όπως λέει και ο τίτλος, ότι είναι λάθος να έχουν μετατραπεί τα δικαστήρια, όλα αυτά τα χρόνια, σε εισπρακτικούς μηχανισμούς, είναι κάτι που δεν θα έπρεπε να συμβαίνει, η αποστολή των Δικαστηρίων, είναι η απόδοση Δικαιοσύνης και τίποτε άλλο, όπως η εξασφάλιση εσόδων για (τρύπια) κρατικά ταμεία.

    Δεύτερον, τι εξυπηρετεί η ύπαρξη των χρηματικών ποινών ; Διότι είναι σαν να λέει το Κράτος ότι αφού έβγαλες λεφτά, από λαθρεμπόριο ναρκωτικών ή διακίνηση (λαθρο)μεταναστών, θα πρέπει να πάρω ένα μέρος αυτών των (μαύρων) χρημάτων, άρα μιλάμε για ένα τύπου "νταβατζηλίκι"....

     Τρίτον, ακόμα και αυτή η πρακτική της ...εξαγοράς των ποινών, της μετατροπής τους, δηλαδή σε χρήμα, είναι προβληματική, από πολλές απόψεις, διότι καταρχήν ευνοεί τους οικονομικά ισχυρότερους, που πληρώνουν και δεν πάνε φυλακή !

  Βλέπουμε σε οικονομικά αδικήματα π.χ όπου η μήνυση λειτουργεί, κακώς και καταχρηστικά, ως οιονεί μέσο εκτέλεσης (πλήρωσε για να μην πας φυλακή), να επιβάλλεται ποινή εξαγοράσιμη, οπότε είναι σαν να λέει εδώ το Κράτος : αντί να αποζημιώσεις το θύμα, δώσε αυτά τα λεφτά σε μένα, για να μην σε κλείσω μέσα...

    Είναι καιρός να δούμε, σε περίπτωση που δεν μπορεί να δοθεί αναστολή εκτέλεσης της ποινής, νέες μορφές εναλλακτικών ποινών, αντιγράφοντας ίσως και ξένες πρακτικές, διότι και η παροχή κοινωφελούς εργασίας π.χ, αν και έχει μία λογική (όταν ο δράστης είναι φυγόπονος και ζει παρασιτικά), συγκρούεται ουσιαστικά με τη συνταγματική διάταξη, που απαγορεύει κάθε μορφή αναγκαστικής εργασίας, άρα και αυτή !