Στο Ποινικό μας (και όχι μόνον στο δικό μας, βέβαια) Δίκαιο, ισχύει η θεμελιώδης Αρχή, ότι ποινή επιβάλλεται μόνον για τις πράξεις εκείνες, για τις οποίες ο Νόμος, την είχε ρητά ορίσει ΠΡΊΝ από την τέλεσή τους, με άλλα λόγια η μη αναδρομική εφαρμογή των ποινικών διατάξεων.
Η Αρχή αυτή κάμπτεται, όταν από την τέλεση της αξιόποινης πράξης, έως την (ΑΜΕΤΆΚΛΗΤΗ) εκδίκασή της, ίσχυσαν δύο ή περισσότεροι (σχετικοί με αυτήν την πράξη, εννοείται) Νόμοι, οπότε, σε αυτές τις περιπτώσεις, εφαρμόζεται ο ευνοϊκότερος, για τον κατηγορούμενο, Νόμος (ακόμα και αν ψηφίστηκε μετά, ήτοι αναδρομικά), αυτός που περιέχει ευμενέστερες διατάξεις !
Η κρίση για το ποιος Νόμος είναι ευμενέστερος-επιεικέστερος δεν είναι πάντα τόσο εύκολη, όσο φαίνεται, εκ πρώτης όψεως, αφού μπορεί π.χ ένας νεότερος Νόμος, να είναι εν μέρει έτσι και εν μέρει χειρότερος...
Ειδικά στην Ελλάδα, όπου οι Νόμοι αλλάζουν συνέχεια και πολλές φορές οι αλλαγές αυτές, είναι ύποπτες, σχεδόν φωτογραφικές, για να ευνοήσουν κάποιους "ημετέρους" της εκάστοτε εξουσίας !
Φυσικά, η πιο κλασική περίπτωση, είναι όταν με νεότερο Νόμο, μια πράξη γίνεται πλέον μη αξιόποινη, όταν καταργείται η προηγούμενη διάταξη και δεν θεσπίζεται νέα.
Μπορεί βέβαια, να μην καταργείται τελείως, αλλά να αλλάζουν-γίνονται πιο αυστηροί-περιορίζονται οι όροι του αξιοποίνου και έτσι ένα μεγάλο μέρος αυτών των εγκλημάτων να καταργείται, όπως συμβαίνει συνήθως, με τα αδικήματα, που αφορούν φορολογικές παραβάσεις ή χρέη προς το Δημόσιο εν γένει, με την αύξηση του ορίου του αξιόποινου χρέους (π.χ από 20.000 στις 100.000).
Επίσης, μπορεί ένας Νόμος, να μικραίνει το όριο της παραγραφής ή να θεσπίζει προϋπόθεση έγκλησης του θύματος, όπως συνέβη με το αδίκημα της ακάλυπτης επιταγής, που παλιότερα διώκονταν αυτεπάγγελτα.
Εδώ ανοίγει μια παρένθεση, διότι μπορεί η παραγραφή και η έγκληση, να είναι θεσμοί του ουσιαστικού Ποινικού Δικαίου, ωστόσο προκύπτει το ερώτημα, αν στην εξεταζόμενη Αρχή, εντάσσονται και οι διατάξεις της ποινικής Δικονομίας, π.χ το αρμόδιο Δικαστήριο, η προβλεπόμενη διαδικασία δίωξης ή οι δικονομικές ακυρότητες, που θεσπίζονται.
Έχω την εντύπωση, πως τόσο η θεωρία όσο και η Νομολογία, δεν έχουν δώσει ενιαία απάντηση, στο αμέσως προηγούμενο ερώτημα, αλλά η προσωπική μου άποψη, είναι πως δεν βλέπω το λόγο, γιατί να μην εντάσσονται στον κανόνα ΚΑΙ οι δικονομικές διατάξεις !
Για να επανέλθουμε, ευμενέστερος είναι προφανώς ο Νόμος, που προβλέπει μικρότερο ανώτερο ή κατώτερο όριο ποινής (π.χ φυλάκιση ως τρία χρόνια, αντί για φυλάκιση γενικά, οπότε εννοείται ως πέντε χρόνια ή φυλάκιση απλά, ήτοι από δέκα μέρες, αντί για φυλάκιση τουλάχιστον π.χ έξι μηνών), καθώς και αυτός, που δεν επιβάλλει παρεπόμενες ποινές (π.χ στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων ή απέλαση).
Επίσης, οι Νόμοι που αλλάζουν-κάνουν πιο αυστηρούς τους όρους της κακουργηματικής μορφής ενός εγκλήματος, με συνέπεια να γίνεται αυτό πλημμέλημα και γενικά η εξάλειψη ή χαλάρωση των επιβαρυντικών περιστάσεων.
Τέλος, η Αρχή αυτή εφαρμόζεται και στις περιπτώσεις, των λεγόμενων λευκών ποινικών Νόμων, που παραπέμπουν σε άλλα νομοθετήματα, εφόσον τα τελευταία γίνουν ευμενέστερα (π.χ στο πεδίο των αγορανομικών παραβάσεων).
Να πούμε επίσης, ότι με βάση και τον κανόνα, πως "ο δικαστής γνωρίζει το Νόμο", η λήψη υπόψη των ευμενέστερων διατάξεων, οφείλει να γίνεται και αυτεπάγγελτα, ακόμα δηλαδή και αν ο κατηγορούμενος απουσιάζει, που λέει ο λόγος, αλλά ...στην πράξη, καλό είναι να προτείνονται από το δικηγόρο του.
Η Αρχής της εφαρμογής του επιεικέστερου Νόμου, στο Ποινικό Δίκαιο, δεν έχει πάντως Συνταγματική κατοχύρωση, με συνέπεια να υπάρχουν ή να μπορούν να υπάρξουν και εξαιρέσεις...
Τέλος, παρότι μιλάμε εδώ αποκλειστικά, για το πεδίο του Ποινικού Δικαίου, η σχετική Αρχή, διαπνέει και άλλους κλάδους, όπως το Διοικητικό, με άλλη βέβαια "εμφάνιση", ήτοι πως η Διοίκηση, όταν λειτουργεί με διακριτική ευχέρεια, οφείλει να εφαρμόζει τις πιο ευνοϊκές διατάξεις, για τους Διοικούμενους ή αντίστροφα, να παίρνει εκείνα τα μέτρα, που θα έχουν το μικρότερο δυνατόν κόστος, εφόσον υπάρχει τέτοια δυνατότητα.
Η Αρχή αυτή κάμπτεται, όταν από την τέλεση της αξιόποινης πράξης, έως την (ΑΜΕΤΆΚΛΗΤΗ) εκδίκασή της, ίσχυσαν δύο ή περισσότεροι (σχετικοί με αυτήν την πράξη, εννοείται) Νόμοι, οπότε, σε αυτές τις περιπτώσεις, εφαρμόζεται ο ευνοϊκότερος, για τον κατηγορούμενο, Νόμος (ακόμα και αν ψηφίστηκε μετά, ήτοι αναδρομικά), αυτός που περιέχει ευμενέστερες διατάξεις !
Η κρίση για το ποιος Νόμος είναι ευμενέστερος-επιεικέστερος δεν είναι πάντα τόσο εύκολη, όσο φαίνεται, εκ πρώτης όψεως, αφού μπορεί π.χ ένας νεότερος Νόμος, να είναι εν μέρει έτσι και εν μέρει χειρότερος...
Ειδικά στην Ελλάδα, όπου οι Νόμοι αλλάζουν συνέχεια και πολλές φορές οι αλλαγές αυτές, είναι ύποπτες, σχεδόν φωτογραφικές, για να ευνοήσουν κάποιους "ημετέρους" της εκάστοτε εξουσίας !
Φυσικά, η πιο κλασική περίπτωση, είναι όταν με νεότερο Νόμο, μια πράξη γίνεται πλέον μη αξιόποινη, όταν καταργείται η προηγούμενη διάταξη και δεν θεσπίζεται νέα.
Μπορεί βέβαια, να μην καταργείται τελείως, αλλά να αλλάζουν-γίνονται πιο αυστηροί-περιορίζονται οι όροι του αξιοποίνου και έτσι ένα μεγάλο μέρος αυτών των εγκλημάτων να καταργείται, όπως συμβαίνει συνήθως, με τα αδικήματα, που αφορούν φορολογικές παραβάσεις ή χρέη προς το Δημόσιο εν γένει, με την αύξηση του ορίου του αξιόποινου χρέους (π.χ από 20.000 στις 100.000).
Επίσης, μπορεί ένας Νόμος, να μικραίνει το όριο της παραγραφής ή να θεσπίζει προϋπόθεση έγκλησης του θύματος, όπως συνέβη με το αδίκημα της ακάλυπτης επιταγής, που παλιότερα διώκονταν αυτεπάγγελτα.
Εδώ ανοίγει μια παρένθεση, διότι μπορεί η παραγραφή και η έγκληση, να είναι θεσμοί του ουσιαστικού Ποινικού Δικαίου, ωστόσο προκύπτει το ερώτημα, αν στην εξεταζόμενη Αρχή, εντάσσονται και οι διατάξεις της ποινικής Δικονομίας, π.χ το αρμόδιο Δικαστήριο, η προβλεπόμενη διαδικασία δίωξης ή οι δικονομικές ακυρότητες, που θεσπίζονται.
Έχω την εντύπωση, πως τόσο η θεωρία όσο και η Νομολογία, δεν έχουν δώσει ενιαία απάντηση, στο αμέσως προηγούμενο ερώτημα, αλλά η προσωπική μου άποψη, είναι πως δεν βλέπω το λόγο, γιατί να μην εντάσσονται στον κανόνα ΚΑΙ οι δικονομικές διατάξεις !
Για να επανέλθουμε, ευμενέστερος είναι προφανώς ο Νόμος, που προβλέπει μικρότερο ανώτερο ή κατώτερο όριο ποινής (π.χ φυλάκιση ως τρία χρόνια, αντί για φυλάκιση γενικά, οπότε εννοείται ως πέντε χρόνια ή φυλάκιση απλά, ήτοι από δέκα μέρες, αντί για φυλάκιση τουλάχιστον π.χ έξι μηνών), καθώς και αυτός, που δεν επιβάλλει παρεπόμενες ποινές (π.χ στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων ή απέλαση).
Επίσης, οι Νόμοι που αλλάζουν-κάνουν πιο αυστηρούς τους όρους της κακουργηματικής μορφής ενός εγκλήματος, με συνέπεια να γίνεται αυτό πλημμέλημα και γενικά η εξάλειψη ή χαλάρωση των επιβαρυντικών περιστάσεων.
Τέλος, η Αρχή αυτή εφαρμόζεται και στις περιπτώσεις, των λεγόμενων λευκών ποινικών Νόμων, που παραπέμπουν σε άλλα νομοθετήματα, εφόσον τα τελευταία γίνουν ευμενέστερα (π.χ στο πεδίο των αγορανομικών παραβάσεων).
Να πούμε επίσης, ότι με βάση και τον κανόνα, πως "ο δικαστής γνωρίζει το Νόμο", η λήψη υπόψη των ευμενέστερων διατάξεων, οφείλει να γίνεται και αυτεπάγγελτα, ακόμα δηλαδή και αν ο κατηγορούμενος απουσιάζει, που λέει ο λόγος, αλλά ...στην πράξη, καλό είναι να προτείνονται από το δικηγόρο του.
Η Αρχής της εφαρμογής του επιεικέστερου Νόμου, στο Ποινικό Δίκαιο, δεν έχει πάντως Συνταγματική κατοχύρωση, με συνέπεια να υπάρχουν ή να μπορούν να υπάρξουν και εξαιρέσεις...
Τέλος, παρότι μιλάμε εδώ αποκλειστικά, για το πεδίο του Ποινικού Δικαίου, η σχετική Αρχή, διαπνέει και άλλους κλάδους, όπως το Διοικητικό, με άλλη βέβαια "εμφάνιση", ήτοι πως η Διοίκηση, όταν λειτουργεί με διακριτική ευχέρεια, οφείλει να εφαρμόζει τις πιο ευνοϊκές διατάξεις, για τους Διοικούμενους ή αντίστροφα, να παίρνει εκείνα τα μέτρα, που θα έχουν το μικρότερο δυνατόν κόστος, εφόσον υπάρχει τέτοια δυνατότητα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.