η Αναίρεση σε ποινικές υποθέσεις

    Η αναίρεση είναι το ένδικο μέσο, με το οποίο εισάγεται μια υπόθεση (αστική ή ποινική) στο Δικαστήριο του Αρείου Πάγου (βλέπε σχετική ανάρτηση με τίτλο "τι δουλειά κάνει ο Άρειος Πάγος", για μια γενική εικόνα), που συνηθίζεται να αποκαλείται και "ανώτατο ακυρωτικό", με την έννοια ότι "ακυρώνει" αποφάσεις των άλλων Δικαστηρίων, για τυπικούς-νομικούς λόγους, όμως και όχι ουσιαστικούς (δεν μπαίνει δηλαδή στην ουσία της υπόθεσης).

   Εδώ θα μιλήσουμε για την αναίρεση στις ποινικές υποθέσεις, όχι στις αστικές και μάλιστα μόνον για την αναίρεση των αποφάσεων, διότι πλέον, από τα τέλη του 2010, έχει καταργηθεί η δυνατότητα των διαδίκων, να ασκούν αίτηση αναίρεσης κατά βουλευμάτων (για το τι είναι βούλευμα, υπάρχει επίσης σχετική ανάρτηση) και μόνον οι Εισαγγελείς μπορούν πια να προσβάλλουν τα βουλεύματα με αίτηση αναίρεσης...

  Με αίτηση αναίρεσης, προσβάλλονται οι αποφάσεις των εφετείων, αλλά και όσες αποφάσεις πρώτου βαθμού, δεν επιδέχονται έφεσης (λόγω ύψους ποινής, προφανώς), καθώς και αποφάσεις πταισματοδικείων, αλλά για (περι)ορισμένους μόνον λόγους.

  Αναίρεση μπορεί να ζητήσει φυσικά ο κατηγορούμενος-καταδικασθείς, οι αρμόδιοι, κάθε φορά, Εισαγγελείς, αλλά υπό προϋποθέσεις ακόμα και ο πολιτικώς ενάγων και ο αστικώς υπεύθυνος, καθώς ο τυχόν τρίτος, σε βάρος του οποίου έχει επιβληθεί δήμευση.

     Μπορεί να ζητηθεί όμως και η αναίρεση  αθωωτικής απόφασης : από τον κατηγορούμενο, αν αθωώθηκε λόγω έμπρακτης μετάνοιας, από τον αρμόδιο εισαγγελέα, για εσφαλμένη εφαρμογή ή ερμηνεία του Νόμου και από τον μηνυτή ή εγκαλούντα, αν καταδικάστηκε σε αποζημίωση και στα έξοδα της Δίκης.

    Η προθεσμία της αναίρεσης, σύμφωνα με τον γενικό κανόνα, είναι δέκα ημέρες, από τη δημοσίευση ή από την επίδοση της απόφασης, ανάλογα αν είναι παρών ή όχι ο αιτών, εκτός αν διαμένει στην αλλοδαπή ή είναι αγνώστου διαμονής, οπότε είναι 30 ημέρες.

     Η αναίρεση, όμως, μπορεί να ασκηθεί και με επίδοση της, στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, εντός προθεσμίας 20 ημερών : οι εν λόγω προθεσμίες, για την αναίρεση, δεν ξεκινούν πριν από την καθαρογραφή της προσβαλλόμενης απόφασης και της καταχώρισης της, στο ειδικό βιβλίο, που τηρεί η γραμματεία !

  Σημειωτέον, ότι ΔΕΝ υπολογίζεται ο Αύγουστος, στις προθεσμίες, έτσι π.χ αν η επίδοση γίνει στις 31.7, η προθεσμία αναίρεσης λήγει στις 10.9.

      Για την άσκηση της αναίρεσης, συντάσσεται έκθεση, όπου εκεί πρέπει να αναφέρονται και οι λόγοι της (υποχρεωτικά είναι πλέον και το ΑΦΜ και η ΔΟΥ του αναιρεσείοντος), είτε στη γραμματεία του Δικαστηρίου, που εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση, είτε στο Ειρηνοδικείο, είτε σε Προξενείο, είτε τέλος στην φυλακή, όπου τυχόν κρατείται ο αναιρεσείων.

       Οι διάδικοι, μπορούν να παραιτηθούν, από το ένδικο μέσο της αναίρεσης, είτε με τον ίδιο τρόπο, με σύνταξη δηλαδή έκθεσης, είτε στο ακροατήριο του Αρείου Πάγου, με δήλωση στα πρακτικά, ωστόσο η παραίτηση δεν μπορεί μετά να ανακληθεί, ενώ στον Εισαγγελέα ...δεν επιτρέπεται καν παραίτηση !

     Πρόσθετοι λόγοι αναίρεσης, μπορούν να προταθούν μέχρι και 15 ημέρες, πριν την συζήτηση.

    Έρχομαστε έτσι στο πιο σημαντικό ίσως σκέλος, που είναι οι ΛΌΓΟΙ για τους οποίους μπορεί να ζητηθεί αναίρεση και οι οποίοι είναι (περιοριστικά, δεν έχει άλλους δηλαδή) :

-Η απόλυτη ακυρότητα της διαδικασίας στο ακροατήριο (αυτό θα αναλυθεί ίσως, στο μέλλον).

-Η σχετική ακυρότητα της διαδικασίας στο ακροατήριο, που δεν καλύφθηκε, με κάποιο τρόπο, καθώς και η έλλειψη ακρόασης.

-Η παράβαση των διατάξεων περί δημοσιότητας της διαδικασίας.

-Η έλλειψη της επιβαλλόμενης από το Σύνταγμα ειδικής αιτιολογίας της απόφασης.

-Η εσφαλμένη ερμηνεία ή εφαρμογή διάταξης του ποινικού Νόμου (ο σημαντικότερος ίσως λόγος).

-Η παραβίαση τυχόν δεδικασμένου.

-Η αναρμοδιότητα (καθ' ύλην) του Δικαστηρίου, που δίκασε και

-Η υπέρβαση εξουσίας.

  Το Δικαστήριο υπερβαίνει την εξουσία του, όταν : α) αποφασίζει για υπόθεση, που δεν υπάγεται στη δικαιοδοσία του ή β) ασχολήθηκε και έλυσε ζήτημα που υπάγεται στα πολιτικά δικαστήρια ή γ) έκρινε την πολιτική αγωγή, κατά παράβαση των οριζόμενων στο Νόμο ή δ) καταδίκασε για έγκλημα, χωρίς να υπάρχει η απαιτούμενη αίτηση ή έγκληση ή άδεια.

   Αν η αναίρεση είναι τυπικά εντάξει και εμφανιστεί ο αναιρεσείων, ο Άρειος Πάγος εξετάζει και αυτεπαγγέλτως τους περισσότερους από τους παραπάνω λόγους, καθώς και αν μετά την έκδοση της απόφασης εκδόθηκε ευνοϊκότερος Νόμος, που πρέπει να εφαρμοστεί !

    Ισχύει και εδώ η αρχή της μη χειροτέρευσης της θέσης του κατηγορούμενου-αναιρεσείοντος, ενώ οι πιθανές εκβάσεις της Δίκης, στον Άρειο Πάγο, είναι :

-Να απορριφθεί η αναίρεση, ως αβάσιμη.

-Να γίνει δεκτός κάποιος λόγος και να παύσει η δίωξη, αν στο μεταξύ έχει συμπληρωθεί η παραγραφή (πολύ πιθανό).

-Να αθωώσει ο ίδιος ο Άρειος Πάγος, αν έγινε εσφαλμένη εφαρμογή του Νόμου ή επήλθε αλλαγή στο μεταξύ ή τέλος

-Να κάνει δεκτή την αναίρεση και να παραπέμψει την υπόθεση για νέα εκδίκαση, με διαφορετική, εννοείται, σύνθεση του Δικαστηρίου, αυτή τη φορά.

   Τέλος, να πούμε ότι προβλέπεται και η περιβόητη (αυτεπάγγελτη, εννοείται) "αναίρεση υπέρ του Νόμου", από τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, δίχως δέσμευση από προθεσμίες, αν κρίνει ότι παραβιάστηκε διάταξη, είτε ουσιαστικού ποινικού Νόμου, είτε διάταξη της προδικασίας, χωρίς πάντα να βλάπτονται τα δικαιώματα των διαδίκων !